2024 WAEC GCE SECOND SERIES (NOV.) IGBO: Igbo (Igbo Language) WAEC GCE Second Series (Nov.) Authentic Answers 2025 (2784)

(1c)

AHỤIKE BỤ AKỤNAUBA

Ahụike bụ otu n’ime ihe dị mkpa nke onye ọ bụla kwesịrị inwe. Ọ bụ ọnọdụ onye mmadụ nọ n’ụzọ na-adịghị arịa ọrịa ma ọ bụ na-agbata n’ịdị mma nke ahụ, uche, na mkpụrụ obi. Ahụike bụ akụ, ebe ọ bụ na mmadụ na-enweghị ahụike agaghị enwe ike ịrụ ọrụ ma ọ bụ nweta ego. Maka na otu oge ahụ, a na-ekwu na, "ahụike bụ akụnauba." Ọ pụtara na naanị mgbe mmadụ nwere ahụike ka ọ ga-enwe ike ịrụ ọrụ nke ọma ma bụrụ onye bara uru n’obodo.

Mgbe mmadụ nwere ahụike, ọ na-emetụta ụzọ o si arụ ọrụ nke ọma. Ọ na-emetụta otú ọ ga-esi ruo ihe ndị ọ chọrọ n’ụwa, dịka ihe agụma, ọrụ, na ọbụna ịchụso ụdị ndụ ọ chọrọ. Ọ bụrụ na mmadụ nwere ego ma ọ bụ akụ mana ọ naghị ahụ ike, akụ ahụ agaghị enyere ya aka iji gbanahụ nsogbu ahụike ya. Ahụike nwere ihe bara uru nke na-enweghị ike ịzụta ego, ebe ọ bụ naanị ọrụ ime ihe ga-eme ka mmadụ dị mma.

Na Igbo, e nwere otu ilu bụ "onye nwere ndụ nwere olileanya." Nke a na-egosi na ma ọ bụrụ na mmadụ dị ndụ ma na-ahụ ike, ọ ga-enwe olileanya iru ihe ndị ọzọ na ndụ ya. N’agbanyeghị oke ọrụ ma ọ bụ ihe mgbaru ọsọ mmadụ nwere, ọ bụrụ na ahụike adịghị, ihe nile ahụ nwere ike ịla 'copied from e x a m p l a z a . c o m free' n’iyi.

E nwere ụzọ ndị mmadụ nwere ike isi nọgide na-enwe ahụike. Otu ụzọ bụ iri nri ziri ezi. Nri bara uru na-enyere ahụ aka ịrụ ọrụ nke ọma, ma na-enyekwa onye ahụ ike ịsọ ọrịa. Ọzọkwa, mmadụ kwesịrị ịzụlite mmemme nke mmega ahụ mgbe niile. Mmega ahụ na-enyere onye aka ka ọ bụrụ onye siri ike ma na-enye ume. Ọzọkwa, mmadụ kwesịrị ịzere itinye aka n’ihe ndị nwere ike imebi ahụike ya dịka itinye aka n’ime ihe ọjọọ dị ka ịṅụ mmanya ma ọ bụ isi ísì ọjọọ.

N’akụkụ ọ bụla, ezigbo ahụike na-enye aka ime ka akụ mmadụ dị mfe ịnweta. Ọ na-eme ka mmadụ bụrụ onye nwere ume na onye nwere oke aka. N’ụzọ dị iche, onye na-adịghị ahụ ike na-achọ ka a na-elekọta ya, nke na-emetụtakwa ego ndị mmadụ na-emefu maka ọgwụ. N’ụzọ dị otú ahụ, inwe ahụike ka mma bụ ụzọ nke na-ebelata mbọ mmadụ na-emetụ ego maka ọgwụgwọ.

Na mmechi, anyị kwesịrị ịghọta na ahụike bụ ihe dị mkpa karịa akụ. Onye nwere ahụike nwere ike iru ihe nile o chọrọ n’ụwa. Ọ bụrụ na anyị ekwu okwu banyere akù na ụba, anyị kwesịrị icheta na ọ bụ naanị ndị nwere ahụike ka ga-enwe ike ịgba mbọ maka ego na ihe ndị ọzọ. Ya mere, ọ dị mkpa ka anyị lekọta ahụike anyị, ka anyị na-achụso akụ, na-agbaso ụzọ 'copied from e x a m p l a z a . c o m free' nke inwe ndụ bara uru na nke dị mma.

(3a)
a, e, i, ị, o, ọ, u, ụ

(3a)
(i) Ha na-enwe akara ụdaolu
(ii) Otu ebe ka esi akpọputa ha n’ọgan okwu
(iii) Ha na agbaso iwu ndakọrita udaume

(3c)
Myiriudaume: "M" na "N"

Mgbochiume asatọ:
M ---> b, p, kp, kw, l, w, v, f
N ---> ch, d, t, sh, r, y, z, k

(12a)
Akwamozu bu mmemme a na-emere onye nwụrụ anwụ. O bụkwa omenala e ji asi onye nwụrụ anwụ ka ọ gaa n’udọ

(12b)
(i) Ikwanyere ndị nwụrụ anwụ ugwu ikpeazụ
(ii) Maka ibia ụwa ọzọ (reincarnation)
(iii) Ndi Igbo kwenyere na o buru na akwaghi onye nwụrụ anwụ, o ga na-enye ndi dị ndụ nsogbu
(iv) E ji yá egosipụta otu onye siri wee bie ndu oge ọ nọ n’ụwa
(v) Ndị Igbo kwenyere na akwa ozu nke ọma, o bute agamnihu na ogologo nye ndị ezinụlọ ahụ.
(vi) E ji ya egosipụta ndiiche di n’etiti nwoke na nwanyị maka na usoro akwamozu ha di iche iche.

(12c)
(i) Ozu onye gburu onwe ya
(ii) Ozu onye mere arụ
(iii) Onye weere ihe edebelu arụsi
(iv) Ozu nwa amụrụ ọhụrụ